Motor voor brede welvaart in Noord-Nederland
Interview RvC-voorzitter Frans Keurentjes
De bedrijvigheid in de Eemshaven en de haven van Delfzijl was in 2024 goed zichtbaar: graafmachines, hijskranen en bulldozers waren volop aan het werk. “Daar spreekt optimisme uit”, geeft voorzitter van de raad van commissarissen van Groningen Seaports Frans Keurentjes aan, terwijl we terugblikken op het afgelopen jaar. “Maar bedenk wel dat deze activiteiten het gevolg zijn van besluiten en keuzes die in de afgelopen jaren zijn genomen. De huidige realiteit met het veranderende (geo-)politieke klimaat, de energietransitie, netcongestie en andere, minder voorspelbare economische ontwikkelingen is op zijn minst uitdagend te noemen voor het vestigingsklimaat in de havens.”
Besluiten die in 2024 zijn genomen of in 2025 genomen gaan worden, staan volgens Keurentjes behoorlijk onder druk. “Desondanks blijft Groningen Seaports een belangrijke motor voor Noord-Nederland”, benadrukt Keurentjes. “Een derde van de elektriciteit en een derde van het gas loopt via de Eemshaven.”
Het verschil maken
“In het huidige snel verslechterende economische- en vestigingsklimaat als gevolg van hogere energiekosten, moeizame vergunningverlening en het ongelijke speelveld met het buitenland staat de concurrentiepositie van de industrie onder druk”, vervolgt de RvC-voorzitter. “Dit vraagt om consequent en ondersteunend industriebeleid van onze overheden en is bittere noodzaak om als Groningen Seaports succesvol te blijven op de genoemde thema’s. De strategische ligging van de Eemshaven en de haven van Delfzijl, de fysieke ruimte en de beschikbare energie, zowel qua opwek als aanlanding, vragen om een sterke regierol van Groningen Seaports om deze gebieden optimaal verder te ontwikkelen. De focus in die ontwikkeling ligt op de drie thema’s: circulariteit, groene chemie en groene energie. Op deze thema’s wil Groningen Seaports het verschil maken.
Groningen Seaports streeft naar economische ontwikkeling in haar werkgebied die bijdraagt aan brede welvaart. Niet alleen op het gebied van verdienvermogen maar ook wat het welzijn van mensen betreft: een omgeving waar mensen in gezondheid en met plezier kunnen wonen en zijn. Daarom investeert Groningen Seaports in verduurzaming van de terreinen en de bijbehorende faciliteiten en stelt het hoge eisen aan bedrijven die zich willen vestigen.”
Keurentjes: “Bovenstaande kan uitdagend zijn, ook voor de omgeving. Als regisseur tussen de omgeving, aandeelhouders en de markt is Groningen Seaports daarom voortdurend in gesprek met al deze partijen, daarbij rekening houdend met de verschillen in besluitvormingsprocedures en belangen van elke stakeholder.”
Omgevingsmanagement
“Het is goed om te zien dat Groningen Seaports vanuit die regisseursrol in 2024 maximale inzet heeft getoond om overheden, bedrijven en de omgeving zo goed mogelijk bij elkaar te brengen”, aldus Keurentjes. “Zo heeft Groningen Seaports geïnvesteerd in het opzetten van strategisch omgevingsmanagement, niet alleen om nog beter rekening te kunnen houden met verschillende belangen, maar ook om het inzicht in die belangen bij alle stakeholders te vergroten. Daarbij worden voor alle betrokkenen verschillende activiteiten georganiseerd zoals masterclasses en werkbezoeken. Een onderwerp gaat meer leven als je het zelf hebt ervaren of gezien dan wanneer het op papier staat of wordt besproken in een vergadering.”
Bereikbaarheid
De bereikbaarheid en ontsluiting van de beheersgebieden van Groningen Seaports is ook zo’n onderwerp. “De Eemshaven heeft een uitstekende strategische ligging”, geeft de voorzitter van de RvC aan, “maar de bereikbaarheid over de weg via de N33 is al jaren een punt van aandacht, evenals verbetering van de spoorverbindingen naar het noorden.
Een positieve ontwikkeling voor de ondergrondse bereikbaarheid is de subsidie die eind 2024 is toegekend aan de realisatie van de Kickstartleiding tussen de Eemshaven en de haven van Delfzijl. Via deze ondergrondse buizenstraat kunnen bedrijven in de toekomst allerlei grondstoffen als CO2, waterstof en perslucht met elkaar uitwisselen. Wat afval is voor het ene bedrijf, kan een andere organisatie goed als grondstof gebruiken.”
In dat kader past ook de discussie over de aanlanding van windenergie vanuit de Noordzee (Programma Aansluiting Wind Op Zee, PAWOZ). Keurentjes: “Het is belangrijk dat we in ons land een flinke stap gaan zetten op het gebied van groene waterstof. Dat is nu nog niet rendabel. Het zou een mooie innovatie zijn als de opgewekte energie op een werkeiland in de Noordzee wordt omgezet in groene waterstof en via een corridor (bijvoorbeeld een tunnel) naar de Eemshaven wordt vervoerd.”
Nij Begun
Een van de onderdelen in het programma Nij Begun is ontwikkeling van nieuw sociaal en economisch perspectief voor Groningen. Keurentjes: “De financieringsmogelijkheden uit Nij Begun ondersteunen de ambitie van Groningen Seaports om de energietransitie verder te versnellen en daarmee de brede welvaart, werkgelegenheid en het regionale imago te versterken.
Om dit succesvol te kunnen doen gelooft Groningen Seaports, ook in relatie met Nij Begun, in de triple helix-benadering: een sterke samenwerking tussen overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap. In Groningen is die wetenschap met de Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG volop vertegenwoordigd. Het bedrijfsleven in de havengebieden kent echter weinig hoofdkantoren in haar werkgebied en bestaat uit meerdere filiaalbedrijven maar heeft wel een sterke mkb-sector. Daarnaast is het politieke beleid in de regio maar ook landelijk niet altijd even voorspelbaar en consequent. Daarom zijn we van mening dat Groningen Seaports zich moet blijven richten op het onder de aandacht brengen van het belang van een gunstig ondernemingsklimaat en vestigingsbeleid. We verwachten dan ook dat hier in 2025 veel energie aan besteed moet worden.”
Beveiliging
“De toekomstige gevolgen van de geopolitieke ontwikkelingen zijn moeilijk in te schatten”, vervolgt de RvC-voorzitter, “maar feit is dat de Eemshaven als aanvoerhaven en energieknooppunt een strategische positie heeft. De aandacht voor dit aspect zal daarom in belang toenemen. Dat maakt veiligheid een belangrijk thema voor Groningen Seaports, zowel de fysieke als digitale veiligheid. Het is van groot belang dat Groningen Seaports de verschillende aspecten daarvan goed in beeld heeft.”
Vooruitblik
2025 wordt het eerste jaar waarover gerapporteerd gaat worden volgens de richtlijnen van de CSRD. Keurentjes blikt vooruit: “Deze verantwoording vanuit economisch, ecologisch en sociaal perspectief zal een groter beslag gaan leggen op onze rol als toezichthouder op het voldoen aan wet- en regelgeving. Andere thema’s die veel aandacht zullen vragen van Groningen Seaports zijn de verdere uitrol van het strategisch omgevingsmanagement, de publieke samenwerking en de transitie in de energievoorziening.”