Rendement, impact en risico

Groningen Seaports legt zowel voor-, als achteraf verantwoording af over hoe positieve en negatieve afwijkingen op het beoogde financieel rendement samenhangen met de beoogde maatschappelijke doelstellingen zoals werkgelegenheid en duurzaamheid.

Aandeelhoudersstrategie

Groningen Seaports wil evenwicht creëren tussen duurzame, maatschappelijke impact en een marktconform, financieel rendement. De aandeelhouder van Groningen Seaports is in dat kader bereid het deel van het marktconforme rendement, dat in een private omgeving als dividend zou worden uitgekeerd, in te zetten als afslag op het financieel rendement om daarmee business cases te realiseren ten behoeve van het publieke belang. Daarbij moet dan wel steeds, zowel voor- als achteraf, een heldere verantwoording gegeven worden over de bijdrage aan de aandeelhoudersdoelstellingen. Hierdoor is er meer aandacht voor maatschappelijk rendement en meer ruimte voor investeringen in duurzaamheid en werkgelegenheid.

Risicomanagement

Risicomanagement is een continu proces, waarbij wordt geïdentificeerd wat mis kan gaan (risico) en wat bijdraagt aan het realiseren van de doelen (kansen). Het doel is beheersing van de risico’s, zodat doelen binnen acceptabele grenzen (aanvaardbare risico’s) en met meer zekerheid worden gerealiseerd. Het beleid dat Groningen Seaports voert ten aanzien van risicomanagement en de aanpak hiervan, is neergelegd in een beleidsdocument.

Beheersing

Voor beheersing van risico’s hanteert Groningen Seaports het zogenaamde ‘three lines of defence model’. De eerste linie bestaat uit directie en het lijnmanagement. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderkennen, beheersen en eventueel bewust accepteren van risico’s. De tweede linie bestaat uit de afdelingen Finance & Control, Legal Affairs en CISO. Zij treden op als sparringpartner voor de eerste linie en ondersteunen bij de dagelijkse beheersing van risico’s. De derde linie wordt gevormd door de Interne Audit Functie. Vanuit een objectieve en onafhankelijke positie toetst deze de beheersingsconstructie die door de eerste en tweede lijn is gevormd.

De Interne Audit Functie is daarmee niet verantwoordelijk voor risicomanagement, maar vormt een oordeel over de kwaliteit en effectiviteit ervan. De Interne Audit Functie voert onderzoeken uit naar governance, risicomanagement en interne beheersing van processen en is verantwoordelijk voor de voortgangsrapportage van het actieplan (uitkomsten van het onderzoek) en de toetsing van verbeteracties die door het management zijn geïmplementeerd.

In 2022 is het risicoprofiel van Groningen Seaports NV geactualiseerd. De restrisico’s (na getroffen beheersmaatregelen, zie tabel 3. Risicoprofiel – voornaamste risico’s) zijn in beeld gebracht en er is bepaald hoe deze zich verhouden tot de risicobereidheid van het management. Bij de bepaling van de impact is een relatie gelegd met de Doelenboom uit het meeste recente Bedrijfsplan van Groningen Seaports.

Risicoreserve

Waar de mogelijkheden tot beheersing van risico’s gering zijn, zal er bij een incident sprake zijn van directe impact op het eigen vermogen. Om ervoor te zorgen dat de bedrijfsvoering van Groningen Seaports niet in gevaar komt wordt de weerstandscapaciteit geactualiseerd. Deze actualisatie vindt tweejaarlijks plaats, de laatste actualisatie is ultimo 2021 uitgevoerd. Daarmee is er inzicht verworven in de belemmeringen die kunnen optreden in het streven naar de bedrijfsdoelstellingen en waarmee structureel rekening wordt gehouden in de bedrijfsvoering. Groningen Seaports hanteert een grote mate van financiële zekerheid, namelijk het hoogste niveau van 99,5%. Berekening van de scenario’s heeft bij dit niveau geresulteerd in een benodigde buffer van € 23 miljoen. Het eigen vermogen per balansdatum is hiervoor ruim toereikend. 

Monitoring

Met het geheel aan werkzaamheden dat Groningen Seaports uitvoert in het kader van risicobeheersing, is het van belang de overkoepelende rol verder uit te werken. Zoals in de voorgaande paragraaf ‘Beheersing’ werd beschreven, is risicomanagement bedrijfsbreed verankerd, waarmee het principe van het ‘three lines of defence’ model gestalte heeft gekregen. Voor de geactualiseerde risico’s zijn voor zover mogelijk beheersmaatregelen getroffen. Monitoring en actualisatie van de risico’s en de beheersmaatregelen vinden continu plaats.

Een terugkerend onderdeel van de monitoring is de signalering van risico’s op het gebied van fraude. De bestaande beheersmaatregelen worden daarop getoetst, het gaat hierbij om bijvoorbeeld het aanbestedingsbeleid, bestelprocedure en financiële processen. Een mitigerende maatregel is de opgestelde gedragscode voor de medewerkers van Groningen Seaports, deze gedragscode is in 2022 geactualiseerd. Verder vindt er bewaking plaats op kwetsbaarheid van de medewerkers in relatie tot hun werkzaamheden en privé situatie en dient er bij indiensttreding een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te worden aangeleverd. Er is geen indicatie dat medewerkers van Groningen Seaports betrokken zijn bij fraude of fraude-gerelateerde zaken.

Risicocategorieën

De directie van Groningen Seaports heeft een risicobereidheidsmatrix vastgesteld die als kader dient bij de risicoprioritering. Door zijn maatschappelijke functie en langetermijnperspectief, is Groningen Seaports over het algemeen een risicomijdend bedrijf. Een groot deel van de risico’s heeft een externe oorzaak die Groningen Seaports in beperkte mate of alleen met onevenredig hoge kosten kan beheersen. Voor deze risico’s accepteert Groningen Seaports een licht verhoogde risicobereidheid.

Zoals in bovenstaande benoemd, zijn binnen Groningen Seaports verschillende risicocategorieën gedefinieerd die met verschillende maatregelen worden beheerst. Deze staan hieronder genoemd.

Corporate risico’s

Risico’s die de continuïteit van de organisatie kunnen beïnvloeden, worden structureel beheerst door het managen van verwachtingen op basis van de aandeelhoudersstrategie, de Havenvisie 2030 en het bedrijfsplan, frequent overleg en afstemming met de aandeelhouder en overleg en afstemming met stakeholders.

Strategische risico’s

Hieronder vallen risico’s en onzekerheden die een belemmering vormen om onze (lange termijn) doelstellingen te realiseren. De strategische risico’s worden beheerst door in het bedrijfsplan de visie en missie van Groningen Seaports te operationaliseren, proactief deel te nemen aan de industrietafel Noord-Nederland, aan de slag te gaan met energietransitie en te praten met overheid en bedrijfsleven om de CO₂-reductiedoelstellingen te halen.

Operationele risico’s

Hieronder vallen risico’s en onzekerheden die de effectiviteit en efficiëntie van operationele activiteiten en vooral de kortetermijndoelstellingen van Groningen Seaports beïnvloeden. Operationele risico’s worden door de organisatie met grote regelmaat geëvalueerd.

De komst van nieuwe schepen, zoals bijvoorbeeld LNG-schepen, is hiervan een voorbeeld waarbij Groningen Seaports haar risicobereidheid opnieuw moet vaststellen. Op ICT-gebied worden hard- en software toekomstbestendig gemaakt. Tevens wordt de digitale veiligheid gewaarborgd. Projecten worden beheerst door richtlijnen die zijn vastgelegd in Groningen Seaports-Kompas. Dit is een bedrijfsbreed toegepaste methodiek voor projectmanagement. Daarnaast past Groningen Seaports assetmanagement toe om uitval en (onderhouds)kosten van assets beter te beheersen.

Financiële risico’s

Dit betreft risico’s en onzekerheden over de financiële positie en de mogelijkheden om financiering aan te trekken. Het beleid ter afdekking van financiële risico’s is vastgelegd in het Treasurystatuut en kent een aantal doelstellingen. Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoording afleggen over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Doel van het beleid is verder het verkrijgen en handhaven van toegang tot financiële markten tegen acceptabele condities en bescherming van de organisatie tegen ongewenste financiële risico’s. Het beleid wordt ondersteund door de realisatie van adequate informatiestromen. De belangrijkste en meest relevante financiële risico’s voor Groningen Seaports worden hieronder beschreven.

Renterisico
In 2016 is de herfinanciering van Groningen Seaports gerealiseerd. Een groot gedeelte van de kasgeldleningen is daarbij omgezet in langlopende leningen. Hiermee is de continuïteit van de financiering gegarandeerd. Voor afdekking van het renterisico is een derivaat afgesloten, het renterisico is per ultimo 2022 voor 100% van het vreemd vermogen afgedekt.

Liquiditeitsrisico
Voor beheersing van het liquiditeitsrisico worden periodiek liquiditeitsbegrotingen opgesteld die zo nodig door tussentijdse monitoring kunnen worden bijgestuurd. De liquiditeitsbegrotingen houden rekening met de beperkte beschikbaarheid van liquide middelen en de margin call met betrekking tot het afgesloten derivaat. Voor een toelichting op de liquiditeitsrisico’s van de renteswap wordt verwezen naar de toelichting op de renteswap (zie deel II).

Kredietrisico
Groningen Seaports handelt met kredietwaardige partijen en heeft procedures opgesteld om de kredietwaardigheid van deze partijen te controleren. Tevens zijn richtlijnen opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke financiële instelling en debiteur te beperken. Bovendien bewaakt Groningen Seaports voortdurend haar vorderingen en hanteert de vennootschap een strikte aanmaningsprocedure. Door bovenstaande maatregelen is het kredietrisico voor Groningen Seaports beheersbaar. Binnen de vennootschap zijn geen belangrijke concentraties van kredietrisico.