Aantrekkelijk vestigingsklimaat

De aanwezigheid van clusters van samenhangende bedrijven in de keten draagt bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat. De Eemshaven en de haven van Delfzijl is een florerend haven- en industriegebied met allerlei grote en middelgrote bedrijven, waarbij in de Eemshaven energie, data en offshore wind de boventoon voeren en in Delfzijl vooral chemische bedrijvigheid of circulaire economische activiteiten centraal staan.

Een van onze belangrijkste taken is het zorgen voor een goed vestigingsklimaat voor nieuwe bedrijven. Van beschikbaar terrein tot een goede infrastructuur en utiliteitsnetwerk. Met volop ruimte voor demo’s, start-ups, onderzoek en innovatie maken we het ondernemingsklimaat toekomstbestendig. Ook begeleiden we bedrijven bij vergunningentrajecten.

EnergyPort

In de Eemshaven bevinden zich drie operationele energiecentrales en een aantal hoogspannings- en middenspanningsstations. Naast deze energiecentrales zijn andere vormen van energie beschikbaar. In toenemende mate blijkt dat de beschikbaarheid van groene stroom (zoals zonne- en windenergie) steeds belangrijker wordt als vestigingsfactor. Dit biedt kansen voor bedrijven die grote hoeveelheden energie verbruiken, zoals datacenters en (biobased) chemische bedrijven.

Liquid Natural Gas (LNG)

Nederland wil de afhankelijkheid van Russisch gas zo snel mogelijk afbouwen. Een van de daartoe te nemen maatregelen is het vergroten van de importcapaciteit van vloeibaar gas (LNG). In het voorjaar is besloten om (opnieuw) de mogelijkheid van een LNG-terminal in de Eemshaven te onderzoeken. De realisatie van een dergelijke terminal vergt normaal gesproken enkele jaren. Door de intensieve samenwerking van verschillende betrokken bedrijven en overheden is de terminal in de Eemshaven in recordtijd van slechts een half jaar gerealiseerd. De drijvende LNG-terminal in de Eemshaven van Gasunie-dochter EemsEnergyTerminal is in september in gebruik genomen. EemsEnergyTerminal bestaat uit twee drijvende opslag- en hervergassingsunits, zogenaamde FSRU’s: de Eemshaven LNG en de Energos Igloo. Deze schepen zijn door Gasunie gehuurd voor een periode van vijf jaar en liggen aan de noordzijde van de Wilhelminahaven in de Eemshaven. Wekelijks vaart een LNG-tanker de haven binnen om vloeibaar aardgas te lossen. Beide FSRU’s kunnen ‘hervergassen’ en gas inbrengen in het gasleidingnetwerk van Gasunie.

EemsEnergyTerminal kan na verwerking van het aangevoerde LNG in totaal acht miljard kubieke meter aardgas per jaar beschikbaar maken voor het landelijke aardgasnetwerk. De komst van de LNG-terminal is voor heel Europa een belangrijke stap om de afhankelijkheid van energie uit Rusland zo snel mogelijk af te bouwen. Zo huurt Tsjechië capaciteit in de terminal waarmee Tsjechië een derde van haar jaarlijkse verbruik kan veiligstellen.

Hernieuwbare energie

Groene energie past geheel in de ambitie van Groningen Seaports als EnergyPort. De terreinen van Groningen Seaports herbergen al jarenlang tientallen windturbines en sinds 2016 ook zonneparken.

Via de NorNed onderzeese hoogspanningskabel komt elektriciteit van een Noorse waterkrachtcentrale binnen in de Eemshaven, waarvoor een groot transformatorstation is gebouwd.

Aan de klimaattafels ontwikkelt de industrie- en energiesector ideeën over het terugdringen van hun CO₂-uitstoot. Mede daardoor speelt energie uit duurzame bronnen een grote rol voor lokale en landelijke overheden. Door te participeren in zonne- en windparken willen we een bijdrage leveren aan de verduurzaming van de energieproductie. Duurzame energie past op verschillende vlakken bij de groene havenvisie van Groningen Seaports (CO₂ reductie, verduurzaming, vergroening chemiecluster, et cetera) en in de visies van de provincie Groningen en de gemeenten Het Hogeland en Eemsdelta.

Data

Door de groeiende vraag naar datacenterfaciliteiten in Europa breidt colocatie datacenter QTS Data Centers haar locatie in de Eemshaven. Deze uitbreiding stimuleert met ongeveer 70 fte de groei van werkgelegenheid in de Eemshaven en geeft een kwalitatieve impuls aan de datacenterpropositie van Groningen Seaports (Dataport Eemshaven). Voorts is het een goede toevoeging aan het reeds aanwezige ecosysteem rondom datacenters.

Offshore Wind

De Eemshaven ademt offshore wind. De haven heeft zich de laatste jaren ontwikkeld tot een belangrijke logistieke basis- en servicehaven voor de offshore windindustrie. De haven voldoet aan alle maritieme eisen en beschikt over de benodigde faciliteiten voor de assemblage en logistieke afhandeling van windturbines. In 2022 zijn de activiteiten voor de aanleg van windpark Kaskasi afgerond. In oktober zijn de activiteiten voor de bouw van windpark Hollandse Kust Noord gestart. Buss Terminal Eemshaven verzorgt de logistieke afhandeling hiervan.

“De Eemshaven heeft zich de laatste jaren ontwikkeld tot een belangrijke logistieke basis- en servicehaven voor de offshore windindustrie”

Nieuwe bedrijven en uitbreidingen

• In 2022 is Twentsche Kabelfabriek (TKF) uit Haaksbergen in aanvulling op bestaande productiefaciliteiten in Haaksbergen en Lochem gestart met de bouw van een nieuwe kabelfabriek in de Eemshaven. TKF gaat in haar fabriek in de Eemshaven zeekabels produceren waarmee windturbines van offshore windparken kunnen worden aangesloten op energiestations. TKF verwacht eind 2023 met de productie te starten.

• Buss Terminal Eemshaven (BTE) heeft afgelopen jaar in verband met haar activiteiten voor onder andere windpark Hollandse Kust Noord 4 hectare extra terrein aangekocht. Daarnaast zijn de faciliteiten op het terrein zelf uitgebreid met onder meer elektriciteitsaansluitingen en een glasvezelnetwerk. Verder is BTE bezig met de bouw van een nieuw kantoor op het terrein.

• BOW Terminal Eemshaven werkt aan een nieuwe terminal voor de overslag van windturbineonderdelen. Voor het intern transport van fundatie onderdelen voor een groot windpark in 2023 zijn extra bypasses aangelegd.

• RelyOn Nutec start begin 2023 met de bouw van een nieuw trainingscentrum om te kunnen voldoen aan de toenemende vraag vanuit de on- en offshore windindustrieën.

Onshore wind

Oplevering windpark Strekdammen

In 2022 is windpark Strekdammen geopend met twee 5,5 MW Cypress windturbines. Deze turbines, met een hubhoogte van 141 meter en een rotordiameter van 158 meter, markeren de haveningang van de Eemshaven en zijn speciaal ontwikkeld voor gebieden dichtbij de kust.

Chemie

De chemische industrie in de Eemshaven, Delfzijl en Emmen moet de komende jaren vergroenen tot het biobased chemiecluster, als onderdeel van Chemport Europe. Deze propositie heeft vorig jaar geleid tot de acquisitie van twee partijen.

Energie-intensieve industrie

De chemische industrie is een energie-intensieve industrie. De bedrijven binnen het chemiecluster Delfzijl zijn hierop geen uitzondering. Veel chemiebedrijven in Delfzijl hadden tot ruim een decennium terug een eigen stoomketel voor de opwekking van stoom. In 2009 zijn we gestart met de aanleg van een stoominfrastructuur die EEW Energy from Waste Delfzijl verbindt met de omliggende bedrijven en hen in staat stelt duurzaam opgewekte stoom af te nemen. Op deze stoominfrastructuur, die in eigendom is van Groningen Seaports, wordt ook 100% duurzame stoom van de Biomassa centrale Bio Golden Raand van Eneco gesuppleerd. Op basis van de samenstelling van het huishoudelijk afval dat door EEW wordt verbrand, is ruim 50% van de stoom die afkomstig is van EEW te classificeren als biostoom.

Avantium

Avantium Renewable Polymers (een 100% dochter van Avantium) is afgelopen jaar gestart met de bouw van ‘s werelds eerste commerciële FDCA-fabriek op het nieuwe bedrijventerrein Heveskes. FDCA[2] is de bouwsteen voor het 100% plantaardige recyclebare polymeer PEF.[3] Avantium vestigt zich in Delfzijl wegens een gedeelde toekomstvisie voor de vergroening van de chemie, het utiliteitsnetwerk, de beschikbare ruimte en financiële ondersteuning vanuit de regio. De FDCA-fabriek is naar verwachting eind 2023 klaar en zal dan jaarlijks 5 kiloton FDCA gaan produceren.

Circulair en biobased economy

In Delfzijl zijn de circulaire en biobased economy volop in ontwikkeling. Hiermee geven we een impuls aan nieuwe economie in Noord-Nederland. De biobased economy is een economie die gewassen en reststromen uit de landbouw en voedingsmiddelenindustrie inzet voor niet-voedseltoepassingen. Daarmee zijn de circulaire economie en de biobased economy nauw met elkaar verbonden.

Biogrondstoffen

Groningen Seaports zet voortdurend in op vestiging van bedrijven die biogrondstoffen gebruiken en daarmee kansen creëren op nieuwe en grotere waardeketens. Dat begint zijn vruchten af te werpen.

Zo gaat Avantium op basis van suikers een bouwsteen fabriceren voor de productie van een nieuw type biologisch afbreekbaar plastic. Een ander bedrijf is voornemens om in Delfzijl op basis van afgekeurde voedselstromen bio-LNG te gaan produceren en een derde bedrijf heeft plannen om in Delfzijl een fabriek te bouwen voor de inname en verwerking van papierslib, waarbij het biogas dat wordt geproduceerd omgezet kan worden naar bio-LNG. Het residu uit dit proces zal als meststof worden aangeboden aan de markt.

Hydrogen Valley

Noord-Nederland heeft de afgelopen jaren vol ingezet op de ontwikkeling van een waterstofecosysteem en daarvoor Europese erkenning gekregen vanuit het Clean Hydrogen Partnership. Inmiddels wordt de regio aangemerkt als de leidende Hydrogen Valley in Europa: een volwaardig ecosysteem van groene waterstof, van productie en transport tot gebruik in industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving.

In samenwerking met Shell, Gasunie, RWE, Eneco en Equinor is in 2022 verder gewerkt aan de ontwikkeling van het project NortH2. NortH2 heeft de ambitie om 10 GWh aan waterstofequivalent te gaan produceren waarmee zo’n 8 tot 10 megaton aan CO₂-uitstoot wordt voorkomen (het equivalent van zo’n 30.000 auto’s). De eerste fase van de haalbaarheidsstudie is in 2022 afgerond en levert geen beletsels op. Bij de ontwikkeling van een waterstofeconomie in Noord-Nederland is voldoende aanbod van windenergie een noodzakelijke voorwaarde. Groningen Seaports heeft zich in 2022 volop ingezet om dat aanbod verder te vergroten.

Maintenance Port

Met het label Maintenance Port positioneert Groningen Seaports zich als een brug tussen de industriële dienstverleners en de gevestigde bedrijvigheid in het haven- en industriegebied. Voor deze dienstverleners is in beide havens en op de bedrijventerreinen Fivelpoort, Farmsumerpoort, De Delta, MKB Park Eemshaven en Weiwerd volop kans om business te genereren. Dat geldt ook voor hun toeleveranciers en het midden- en kleinbedrijf. Om hen te ondersteunen en aan te moedigen trekken de afdeling economische zaken van de gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland, N.V. NOM, Economic Board Groningen/GroBusiness en Groningen Seaports samen op.

Nieuwe bedrijven en uitbreidingen

• Marine Maintenance Service is verhuisd naar een nieuw perceel op Farmsumerpoort. Het bedrijf dat zich bezighoudt met onderhoud in de scheepvaart heeft daar een vier keer zo groot pand gebouwd.

• Vastgoedbedrijven Eemsdam & Eems Vastgoed hebben in 2022 twee bedrijfsverzamelgebouwen gerealiseerd op een perceel van circa 0,4 hectare.

• Het eveneens op Farmsumerpoort gevestigde straalbedrijf Koop heeft zijn grondgebied uitgebreid met circa 0,3 hectare grond en bouwt op termijn een nieuwe loods bij.

• Facta, service- en onderhoudspartner voor rotating equipment (aandrijftechniek), gaat zijn vestiging op Fivelpoort uitbreiden met een bedrijfshal en verdubbelt zijn terrein van circa 0,35 hectare naar circa 0,7 hectare.

• De Dakgootspecialist is dealer van aluminium-, kunststof- en zinken dakgoten en bouwt op Fivelpoort een nieuwe vestiging op een kavel van 0,4 hectare.

• BMN Bouwmaterialen heeft in 2022 met ongeveer 0,2 hectare uitgebreid op Fivelpoort.

• Boels heeft in 2022 op Fivelpoort uitgebreid met eveneens 0,2 hectare.

• In 2022 heeft Lanec de schuur op Brainwierde Weiwerd die zij al enkele jaren van Groningen Seaports huurde gekocht. De transactie betrof hier ongeveer 0,2 hectare. Lanec is een (industrieel) elektronisch installatiebedrijf en het eerste bedrijf op de historische wierde Weiwerd.

Duurzame innovatie

Een groot deel van onderzoek en innovatie in 2022 was gericht op de energietransitie, waterstof en CO₂-reductie. Deze veelomvattende en kennisintensieve vraagstukken kunnen alleen worden opgepakt in samenwerking met verschillende partijen. Groningen Seaports participeerde in diverse werkgroepen en werkte mee aan verschillende studies.

Door marktonderzoek is kennis opgedaan over onder andere de waardeketen van de circulaire- en plasticpropositie en van Europese afvalstromen. Ook is onderzoek gedaan naar het bedieningsconcept voor MKB-klanten, de zuurstof supply chain en naar waterstof via biomassa. Voorts is een onderzoek opgestart naar systeemintegratie van de verschillende energievormen.

Chemport Innovation Center

In november 2022 heeft Groningen Seaports het Chemport Innovation Center (CIC) officieel geopend. Het CIC is gevestigd in een volledig omgebouwde fabriek op het industrieterrein in Delfzijl en zet actief in op duurzame innovatie in de Chemport-regio. Dit doet het CIC door startende, chemische en innovatieve bedrijven te ondersteunen om hun duurzame ideeën en technologieën verder te brengen. Het CIC beschikt over een geoutilleerde locatie waar start-ups en scale-ups ruimte kunnen huren om in een industriële setting proefinstallaties voor de groene chemische processen op te zetten. Daarnaast beschikt het CIC over netwerken, kennis, vergunningen om de ontwikkeling succesvol te begeleiden naar de uiteindelijke marktintroductiefase. De eerste scale-up in de groene chemie, ExxFire, maakt inmiddels gebruik van het CIC. Bedrijven die zich in het CIC vestigen, komen in aanmerking voor een subsidie van de provincie Groningen.

Demo’s en start-ups

Groningen Seaports is samen met TCNN de drijvende kracht achter de MOI Community in de Eemshaven. Het doel van de community is innovatie in het havengebied aanjagen en groeimogelijkheden voor start-ups en scale-ups in Noord-Nederland faciliteren. Ook draagt de MOI community bij aan de mogelijkheid voor flexibele werkplekken voor lokale ondernemers.

2022 was een succesvol jaar voor de start-ups in de MOI Offshore Energy Community in Eemshaven. Sinds ultimo 2021 zijn twaalf van dit soort ondernemingen actief. Eén van de start-ups test de opslag van energie in een ‘ocean battery’ op de bodem van de havenbekkens. Een andere start-up beproeft op kleine schaal een natte zeewierkweek om zo te ontdekken of op termijn zeewierkweek tussen de offshore windparken mogelijk en economisch haalbaar is.

Overige nieuwe bedrijven en uitbreidingen

• In de Beatrixhaven gaat Holemans Nederland zijn activiteiten uitbreiden. Daartoe is afgelopen jaar een ondererfpachtovereenkomst voor 2,5 hectare getekend. Met de uitbreiding heeft Holemans de beschikking over een terrein van 4,5 hectare met een kade van circa 450 meter.

• Aan de Borkumweg wordt door Eemshaven Distribution Center B.V. een hoogwaardig bedrijfsverzamelgebouw gebouwd.

• 2Furaandicarbonzuur
• 3polyethyleenfuraanoaat